W cieniu wprowadzenia Polskiego Ładu, 30 grudnia 2021 r. Rada Ministrów po wielu miesiącach oczekiwań ostatecznie podpisała również projekt nowelizacji rozporządzenia z dnia 28 sierpnia 2018 r. w sprawie pomocy publicznej udzielanej niektórym przedsiębiorcom na realizację nowych inwestycji (Rozporządzenie PSI).

Wraz z nowelizacją, do tzw. Polskiej Strefy Inwestycji (PSI) wprowadzono kilka istotnych zmian, o których w szczególe piszemy poniżej.

Kluczowe obszary zmian:

• Nowa mapa pomocy regionalnej = zmiana wartości intensywności pomocy wpływająca na kalkulację limitu zwolnienia CIT w poszczególnych województwach
• Ograniczenia dla inwestorów z województwa dolnośląskiego, mazowieckiego i wielkopolskiego - nie wszystkie typy inwestycji będą kwalifikować się do pomocy w PSI.
• Nowe zasady budowania limitu zwolnienia CIT - decyzje o wsparciu wydawane od 1 stycznia 2022 r. nie będą umożliwiały uwzględniania do kalkulacji limitu pomocy publicznej 130% zadeklarowanych minimalnych wydatków inwestycyjnych. Kwalifikowana będzie wyłącznie deklarowana wartość minimalna inwestycji.
• Nowe kryteria jakościowe - wraz z nowelizacją przedsiębiorcy uzyskali możliwość zadeklarowania 4 nowych kryteriów jakościowych związanych z aktywizacją określonych grup zawodowych, tworzeniem powiązań regionalnych, inwestowaniem w robotyke przemysłową oraz OZE. Jednocześnie, usunięte zostały dwa dotychczasowe, tj. w zakresie działalności usługowej - utworzenie tzw. centrum nowoczesnych usług dla biznesu oraz w zakresie działalności przemysłowej - osiągnięcie odpowiedniego poziomu sprzedaży zagranicznej.

“Patrząc na wszystkie zmiany zarówno w Rozporządzeniu PSI jak i Polskim Ładzie wielu przedsiębiorców będzie musiało dokładnie przeanalizować jakie mechanizmy wsparcia będą dla nich w konkretnej sytuacji najlepsze. W zależności od sytuacji można będzie wybrać PSI, estoński CIT albo inne ulgi podatkowe.”

Zmiany intensywności pomocy publicznej

Pierwszą kluczową zmianą, która wynika z nowelizacji mapy pomocy regionalnej jest zmiana intensywności pomocy publicznej na terenie Polski a przez to zasad kalkulowania wartości zwolnienia podatkowego, które stanowi pomoc publiczną w ramach PSI.

Powyższa zmiana powoduje, iż od 1 stycznia 2022 r. inwestorzy w poszczególnych obszarach będą mogli liczyć na zaprezentowane w tabeli poniżej poziomy wsparcia. Od danego poziomu wsparcia uzależniona będzie, podobne jak dotychczas, określona liczba kryteriów jakościowych koniecznych do zadeklarowania i spełnienia przez inwestora:

Tego czego nie można zauważyć, to specyficznej sytuacji województwa dolnośląskiego, wielkopolskiego i regionu warszawskiego stołecznego. Na wskazanych obszarach decyzje o wsparciu dla dużego przedsiębiorcy będą wydawane jedynie na inwestycje:

a)  związane z założeniem nowego zakładu lub z dywersyfikacją działalności zakładu, pod warunkiem że nowa działalność, która ma być prowadzona, nie jest taka sama jak działalność poprzednio prowadzona w danym zakładzie ani podobna do takiej działalności;

b)  polegające na nabyciu aktywów należących do zakładu, który został zamknięty lub zostałby zamknięty, gdyby nie został nabyty, i który jest nabywany przez inwestora niezwiązanego ze sprzedawcą, pod warunkiem że nowa działalność, jaka ma być prowadzona z wykorzystaniem nabytych aktywów, nie jest taka sama, jak działalność prowadzona w zakładzie przed nabyciem ani podobna to takiej działalności.

Nie będzie za to możliwości uzyskania pomocy na zwiększenie mocy produkcyjnych istniejącego zakładu.

Powyższa zmiana jest istotna zwłaszcza z perspektywy przedsiębiorców planujących inwestycję na Dolnym Śląsku oraz w Wielkopolsce, dla których powyższe ograniczenia co do zakresu inwestycji, na którą można dostać pomoc H publiczną może stanowić nieprzyjemne zaskoczenie. Bowiem takie ograniczenia w dostępie do zwolnienia CIT w H ramach PSI oraz innych form pomocy regionalnej nie występowały do końca 2021 r.

Stare i nowe kryteria ilościowe

Duże zmiany nastąpiły również w zakresie tzw. kryterium ilościowego, czyli minimalnej wysokości wydatków inwestycyjnych wymaganej do zadeklarowania w danej lokalizacji ze względu na wielkość przedsiębiorstwa oraz przedmiot samej inwestycji.

Obniżeniu o 50% ulegną minimalne wydatki inwestycyjne dla projektów polegających na reinwestycji realizowanej przez średnich i dużych przedsiębiorców. Sama reinwestycja powinna być rozumiana jako:

a)   zwiększeniu zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu,

b)   dywersyfikacji produkcji zakładu przez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie lub

c)   zasadniczej zmianie dotyczącej procesu produkcyjnego istniejącego zakładu.

Przykład:

Jeśli w danej lokalizacji próg wejścia dla dużego przedsiębiorcy wynosi 60 mln PLN, a inwestycja będzie polegać na rozbudowie istniejącego zakładu, wówczas próg wejścia zostanie obniżony do 30 mln PLN.

Zmiana ta jest bardzo korzystna dla przedsiębiorców. Reinwestycje dominują wśród wydawanych decyzji o wsparciu i często są to projekty o mniejszej skali (w ujęciu wydatków inwestycyjnych). Zmianę tę odczują przede wszystkim te podmioty, które mają zakłady zlokalizowane na obszarach, gdzie progi inwestycyjne są wysokie i wynoszą od 60-100 mln PLN. Niestety, preferencja ta została wprowadzona tylko na rok, tj. obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r. i jest uzasadniana trudnościami na rynku wywołanymi Covid-19.

Również średnim przedsiębiorcom obniżono podstawowy próg minimalnych wydatków wymaganych w danej lokalizacji. Dotychczasowe obniżenie o 80% zostało zwiększone do 90% (zmiana to została wprowadzona bezterminowo mimo wcześniejszych zapowiedzi o tymczasowości tej preferencji ).

Przykład:

W przypadku realizacji nowej inwestycji przez średniego przedsiębiorcę, polegającej na zwiększeniu mocy produkcyjnych istniejącego zakładu w lokalizacji, w której próg wejścia wynosi 60 mln PLN, przedsiębiorca ten będzie zobowiązany jedynie do poniesienia 3 mln PLN. Jeśli inwestycja będzie realizowana w 2023 r., próg ten wyniesie już 6 mln PLN.

Jednocześnie zmieniono podejście w zakresie obecnej już w przepisach możliwości obniżania kryterium ilościowego wartości inwestycji o 95% w stosunku do wartości podstawowej wymaganej w danym regionie. Z preferencji tej wykreślono możliwość uwzględnienia jej w przypadku inwestycji z zakresu działalności B+R. Jednocześnie, beneficjentami obniżenia progu wejścia o 95% z tytułu nakładów ponoszonych na rzecz nowoczesnych usług dla biznesu mogą być jedynie średni i duzi przedsiębiorcy.

Podsumowując, z perspektywy inwestorów planujących rozwój biznesu w 2022 r. zdecydowanie należy docenić wprowadzenie obniżenie o 50% progu wejścia w zakresie minimalnych wydatków inwestycyjnych w zakresie tzw. reinwestycji. Potencjalnie, może to być działanie, które będzie stymulantem dla gospodarki poprzez zachęcenie do realizowania nowych inwestycji, które powoli będą mogły być planowane z uwzględnieniem coraz mniejszej ingerencji pandemii Covid-19 czy to na zasoby kadrowe, czy to na łańcuchy dostaw. Równie pozytywnie należy ocenić ukłon w stronę średnich przedsiębiorców, którzy będą mogli korzystać z 90% obniżenia wysokości wydatków inwestycyjnych.

Brak możliwości zwiększania limitu zwolnienia podatkowego

Fundamentalna zmiana została wprowadzona w zakresie wysokości wydatków inwestycyjnych, które będą mogły stanowić podstawę do ustalenia dostępnej puli pomocy publicznej, tj wartości zwolnienia podatkowego. Mianowicie, w odróżnieniu od dotychczasowej możliwości kwalifikowania 130% zadeklarowanych minimalnych wydatków inwestycyjnych, obecnie wartość pomocy publicznej będzie każdorazowo ustalana na podstawie wydatków inwestycyjnych wskazanych bezpośrednio w decyzji o wsparciu w dniu jej wydania.

Przykład:

Jeśli dany przedsiębiorca zadeklaruje poniesienie 50 mln PLN, w lokalizacji, która ma 50% intensywności wsparcia, a efektywnie poniesie tych wydatków 60 mln PLN to wysokość pomocy publicznej (w wartości nominalnej) będzie ustalana w odniesieniu do 50 mln PLN i będzie wynosić maksymalnie 25 mln PLN.

Brak możliwości zwiększenia puli wydatków kwalifikowanych należy uznać za najbardziej negatywną zmianę dla inwestorów. Dotychczas, możliwość budowania zwolnienia podatkowego w oparciu o realne wydatki inwestycyjne stanowiło możliwość urealnienia planów budżetowych prezentowanych w momencie aplikowania o pomoc i odzwierciedlenie fluktuacji cen na rynku. Obecnie, przy cały czas stosunkowo dużej niepewności co do całościowego obrazu post pandemicznych rynków światowych oraz postępującej inflacji, wycofanie możliwości kwalifikowania do pomocy 130% zadeklarowanych wydatków inwestycyjnych pozbawia inwestorów elastycznego podejścia do budżetowania projektu i wpływa na ograniczenie limitu zwolnienia podatkowego.

Preferencyjne warunki wejścia do PSI dla inwestycji z większego grona miast

Kolejną istotną zmianą jest dodanie do listy miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze 18 nowych pozycji. Mianowicie, lista została uzupełniona o: Głogów, Legnice, Świdnice, Świecie, Lubartów, Łuków, Łask, Opoczno, Lębork, Chojnice, Piekary Śląskie, Siemianowice Śląskie, Zawiercie, Ostródę, Iławę, Chodzież i Stargard.

Status miasta tracącego fukncje społeczno-gospodarcze wiąże się z preferencyjnymi, najniższymi wymaganiami co do minimalnej wartości inwestycji które wynoszą 10 mln PLN. Dodatkowo rozszerzono zakres gmin, w których ten próg będzie mógł być stosowany, o te gminy, które graniczą z gminami, w których zlokalizowane są miasta tracące funkcje społeczno-gospodarcze

Finalnie, w wyniku nowelizacji Rozporządzenia PSI 10 mln próg wejścia obowiązuje dla inwestycji zlokalizowanych na obszarach:

• powiatów, w których stopa bezrobocia jest większa niż 250% średniej krajowej,
• miasta z wykazu miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze,
• gminy, na której położone jest to miasto,
• gmin graniczących z ww. gminami.

Powyższa zmiana powinna zostać oceniona z perspektywy czasu jako korzystna dla podatników jak również dla poszczególnych regionów. Dzięki rozszerzeniu listy miast średnich tracące funkcje społeczno-gospodarcze oraz rozszerzenie 10 mln progu wejścia również na gminy graniczące z gminami, na których położone jest takie miasto, możliwe będzie realizowanie inwestycji, które mogą mieć istotne znaczenie dla danego regionu, w znacznie większym zakresie geograficznym, aniżeli jedynie w obrębie jednej gminy. Ponadto, potencjalnie rozszrzeenie tego zakresu umożliwi ściągniecie większej liczby inwestorów do „skupiskch” takich gmin, w wyniku czego nastąpi rozwój mikroregionu.

Zmiany w kryteriach jakościowych

W wyniku nowelizacji Rozporządzenia PSI z dotychczasowych kryteriów usunięto kryteria w zakresie utworzenia centrum nowoczesnych usług dla biznesu o zasięgu wykraczającym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dotyczące inwestycji realizowanej w sektorze usług) oraz osiągnięcie odpowiedniego poziomu sprzedaży poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dotyczące inwestycji realizowanej w sektorze przemysłowym).