Modyfikacja odpisów amortyzacyjnych sposobem na efektywniejsze wykorzystanie przysługującej pomocy publicznej

W okresie korzystania z pomocy publicznej i w sytuacji generowania dochodu zwolnionego, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 34 ustawy o CIT,  podatnik może zaplanować czasowe obniżenie stawki amortyzacyjnej środka trwałego. Następnie może powrócić do wyższej stawki (tj. wyższych kosztów podatkowych) po skonsumowaniu limitu przyznanej pomocy publicznej. Tym samym podatnik ma prawo odpowiednio wpływać na wysokość dochodu zwolnionego i dochodu podlegającego opodatkowaniu.

Wywiązanie się z obowiązków wskazanych w zezwoleniu na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie SSE wiąże się niejednokrotnie z poniesieniem przez podatników znacznych nakładów inwestycyjnych. Jeśli dodatkowo uwzględni się fakt, iż pomoc publiczna (w formie zwolnienia z opodatkowania) winna być skonsumowana do końca 2026 r., to wielu przedsiębiorców może stanąć przed problemem związanym z wykorzystaniem całej przysługującej im puli pomocy publicznej. 

Problem ten dotyczy zwłaszcza podmiotów działających w sektorach charakteryzujących się niskimi marżami.

Dlatego przedsiębiorcy coraz częściej rozglądają się za różnymi formami optymalizacji podatkowych pozostających w zgodzie z przepisami prawa podatkowego. Chodzi równocześnie o szybsze skonsumowanie zwolnienia podatkowego oraz brak ryzyka zakwestionowania rozliczeń przez organy podatkowe. Z uwagi na nieustanne dążenie ustawodawcy do uszczelniania systemu podatkowego, przejawiające się chociażby coraz większym zaostrzaniem klauzuli obejścia prawa podatkowego, a także z uwagi na coraz bardziej profiskalne stanowisko organów podatkowych, nie jest to jednak zadanie proste.

Możliwość modyfikowania stawek amortyzacyjnych w świetle przepisów ustawy o CIT

Skoro zwolnienie z opodatkowania podatkiem dochodowym wykorzystać należy do 31.12.2026 r., to optymalnym rozwiązaniem byłoby zwiększenie dochodu zwolnionego z opodatkowania w okresie korzystania ze zwolnienia, przy jednoczesnym zmniejszeniu dochodu podlegającego opodatkowaniu po wykorzystaniu pomocy publicznej. Jedno z najprostszych rozwiązań polega na modyfikacji wysokości stawek amortyzacyjnych środków trwałych, które wykorzystywane są do prowadzenia działalności na terenie SSE. 

Amortyzacja podatkowa stanowi formę rozłożonego w czasie obniżenia kosztów podatkowych o wartość używanych w toku prowadzonej działalności gospodarczej przedmiotów, które zużywają się w dłuższym okresie. Okres amortyzacji jest zwykle zbliżony do standardowego okresu użytkowania danego rodzaju środków trwałych, co znajduje odzwierciedlenie w wysokości stawek amortyzacyjnych wskazanych w Wykazie stawek amortyzacyjnych.

Dla przedsiębiorców wysokość stawek amortyzacyjnych ma istotny wpływ na koszty uzyskania przychodu. Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o CIT kosztami uzyskania przychodu są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne). Odpisy amortyzacyjne są zatem niczym innym jak rozłożonym w czasie zaliczaniem wydatku do  kosztów uzyskania przychodu, które z kolei mogą efektywnie obniżyć podstawę opodatkowania.

Zgodnie z art. 16i ust. 5 ustawy o CIT podatnicy mogą obniżać stawki dla poszczególnych środków trwałych podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Dokonując wykładni cytowanego wyżej przepisu można dostrzec, że ustawodawca nie wprowadził żadnego limitu, do którego podatnik może obniżyć wysokość stawek amortyzacyjnych. Pozwala to na dowolne ustalenie poziomu wysokości stawek amortyzacyjnych, z zastrzeżeniem, że nie mogą one być wyższe niż stawki określone w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych.

Również stanowisko prezentowane przez organy podatkowe jest w tym zakresie korzystne dla przedsiębiorców. W wydawanych interpretacjach indywidualnych Dyrektor KIS wielokrotnie potwierdził, że podatnicy mogą czasowo obniżać stawki amortyzacyjne wobec środków trwałych. Przykładowo w interpretacji z 23.08.2018 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.251.2018.1.BK) Dyrektor KIS uznał, iż prawidłowym działaniem jest obniżenie stawek amortyzacyjnych do poziomu 0,1%. W interpretacji z 6.03.2017 r. (2461-IBPB-1-3.4510.83.2017.1.KB) organ zgodził się natomiast na obniżenie stawek amortyzacyjnych do dowolnego poziomu, w tym do wysokości 0%.

Klauzula obejścia prawa podatkowego

Mogłoby się więc wydawać, że temat nie powinien budzić wątpliwości podatników. Niestety w świetle art. 119a Ordynacji podatkowej mogą pojawić się wątpliwości dotyczące możliwości operowania wysokością stawek amortyzacyjnych. Zgodnie z tym przepisem czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli osiągnięcie tej korzyści, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, było głównym lub jednym z głównych celów jej dokonania, a sposób działania był sztuczny (unikanie opodatkowania). W takim przypadku skutki podatkowe czynności określa się na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki mógłby zaistnieć, gdyby dokonano czynności odpowiedniej.

19.02.2019 r. opinię zabezpieczającą w tym zakresie wydał nawet szef KAS (sygn. 167198/K). Organ stwierdził, że w świetle regulacji ustawy o CIT modyfikacja stawek amortyzacyjnych jest działaniem dozwolonym, a zakres obniżenia i dobór środków trwałych, wobec których zastosowana ma być obniżona stawka amortyzacyjna zależy wyłącznie od podatnika.

Zdaniem szefa KAS obniżanie stawek amortyzacyjnych w celu wygenerowania wyższego kosztu w okresie późniejszym (a nawet w momencie sprzedaży wybranych środków trwałych) samo w sobie nie jest sprzeczne z prawem, ponieważ nie sposób odmówić podatnikowi prawa do uwzględnienia w kosztach uzyskania przychodu poniesionego przez niego i należycie udokumentowanego wydatku na zakup środka trwałego.

W komentowanym przypadku modyfikacja stawek amortyzacyjnych spowoduje zmniejszenie wartości odpisów amortyzacyjnych dokonywanych w okresie, kiedy podatnik będzie korzystać z przysługującej pomocy publicznej, natomiast zwiększeniu ulegnie wartość odpisów amortyzacyjnych dokonywana po wykorzystaniu przez podatnika przyznanego mu limitu pomocy publicznej. Obniżenie stawek amortyzacji w okresie korzystania przez podatnika z pomocy publicznej (do końca 2026 r.) spowoduje, że prawie całe wydatki na nabycie niektórych (wybranych) środków trwałych będą stanowiły koszt uzyskania przychodu dopiero po 2026 r. Tym samym, co zauważył organ, przesunięcie w czasie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów wynikających z odpisów amortyzacyjnych na okres przypadający po upływie terminu na wykorzystanie pomocy publicznej lub po jej faktycznym wykorzystaniu w ramach dostępnego limitu (w zależności od tego, który z tych momentów wystąpi wcześniej) przyniesie wnioskodawcy określone korzyści w postaci:

• zwiększenia dochodu zwolnionego z opodatkowania w okresie korzystania przez wnioskodawcę z pomocy publicznej,
• efektywniejszego (wyższego) wykorzystania przysługującego spółce limitu pomocy publicznej (niż wynika to z obecnych prognoz),
• zmniejszenia dochodu podlegającego opodatkowaniu po wykorzystaniu przez wnioskodawcę limitu pomocy publicznej.

Szef KAS podkreślił jednakże, że zastosowanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania możliwe jest wyłącznie w przypadku osiągnięcia przez podatnika korzyści w sposób sprzeczny z przedmiotem i celem ustawy podatkowej. Przypomniał przy okazji, że na możliwość manipulowania wysokością stawek amortyzacyjnych zwrócił uwagę także sam ustawodawca, który w uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej ustawę o CIT z dnia 27 lipca 2002 r. stwierdził, że podatnicy będą mogli w okresie ponoszenia strat podatkowych zaplanować maksymalnie obniżone stawki amortyzacyjne i powrócić do stawek, tj. wyższych kosztów podatkowych, w okresie osiągania dochodów, a tym samym odpowiednio wpływać na wysokość straty podatkowej i dochodu do opodatkowania. Dokonanie tej czynności nie spowoduje zwiększenia wartości ewentualnych odpisów amortyzacyjnych lecz rozłoży je w czasie według uzasadnionych i aktualnych potrzeb podatnika.

Prezentowane stanowisko jest zdroworozsądkowym podejściem do działalności prowadzonej przez przedsiębiorców strefowych, ale także uczciwą odpowiedzią fiskusa na trudności z wykorzystaniem przysługującej podatnikom puli zwolnienia z podatku dochodowego (zwłaszcza w kontekście niekorzystnej linii orzeczniczej w zakresie możliwości rozliczania straty poniesionej na działalności strefowej z dochodami wygenerowanymi na tej działalności w latach późniejszych).

W przypadku dodatkowych pytań lub wątpliwości dotyczących omawianych kwestii, zapraszamy do kontaktu.

Impressum